Hiểu biết về Kikashi là tuyệt đối quan trọng đối với những kỳ thủ cờ vây đẳng cấp cao. Ở phía ngược lại, lỗi sử dụng bừa bãi Kiki (Forcing move) cũng gần như là lỗi cơ bản đối với kỳ thủ ở cấp độ thấp.
Vậy Kiki và Kikashi là gì?
Kiki
Kiki, hay tiếng Anh là Forcing move (chưa tìm được từ thay thế trong tiếng Việt), được định nghĩa là một nước đi bắt buộc đối phương phải trả lời nếu không sẽ bị thiệt hại lớn về mặt cục bộ.
Ví dụ:
Hình 1: Đen 1 là một nước kiki hay thấy ở ván đấu của người chơi cấp độ kyu.
Hình 3: Nhưng trao đổi của Trắng và Đen ở hình 1 làm mất aji tại B khi Đen đi ở A. Đồng thời, đám Đen tam giác tự lấp 1 khí của mình.
Vì vậy, Đen 1 ở hình cờ trên là một nước tầm thường, không có mục đích rõ ràng.
Kikashi
Kikashi, (tiếng Anh lẫn tiếng Việt đều không có từ thay thế), có thể định nghĩa như một Kiki được sử dụng đúng lúc.
Ví dụ
Hình 1: Định thức thông thường, Trắng sẽ bảo vệ điểm yếu ở A, Đen thủ đất tại B. Tuy nhiên, khi Trắng đi lên ở 1, Đen phải làm gì?
Hình 2: Đen 1 đến 9 là những nước Kikashi trong trường hợp này. Ngay lập tức khai thác điểm yếu của Trắng để Trắng không có thời gian đi lên trên.
Hình 3: Nếu Đen sơ suất bẻ ở 1, Trắng 2, là trao đổi tốt cho Trắng. Sau Trắng 8, nếu Đen chạy ở A, Trắng B sẽ hoàn toàn ăn được góc. Chưa kể quân Đen bên phải bị cô lập.
Hình 4: Nếu Đen cắt ở 5, Trắng 6 vui vẻ bảo vệ đám góc, hai quân Đen phía phải sẽ gặp khó khăn trong việc tạo hình.
Như vậy, hình 2 là một ví dụ điển hình về Kikashi.
Kết luận
Tuy Kiki và Kikashi đều muốn nói đến một nước đi bắt đối phương phải đỡ, hay nước đi tiên thủ, nhưng sử dụng đúng lúc mới là yếu tố quyết định.
Như đã nói ban đầu, Kikashi là một kỹ thuật ở đẳng cấp cao nên để vận dụng được nó không phải dễ. Vậy cách nào để học nó? Thực chiến và nhờ người đẳng cấp cao hơn để bình luận. Cũng có thể đọc sách.
Dù sao, bản chất của việc đi đúng nước Kikashi là hiểu được mình đang muốn gì với những quân cờ mình đặt xuống. Và có lẽ không chỉ riêng đối với những nước Kikashi, bạn luôn phải tự vấn rằng mình muốn gì với những quân cờ mình sẽ đặt xuống. Đó là thái độ của một kỳ thủ cờ vây giỏi.
===
Một quyển sách rất hay về Kiki và Kikashi được chia sẻ miễn phí tại đây.